O cukrzycy słów kilka ...

Dziś przypada 14 listopad, a więc światowy dzień cukrzycy, choroby, która może spokojnie być uznana za pandemię XXI wieku. Coraz większy odsetek osób dotyka zespół schorzeń zwanych ogólnie zaburzeniami metabolicznymi. Są to przypadłości, których występowanie związane jest z rozwojem cywilizacyjnym i złym stylem życia - brakiem aktywności fizycznej i przede wszystkim nieodpowiednią dietą.

Cukrzyca to choroba cechująca się hiperglikemią, a więc podwyższonym stężeniem glukozy we krwi. Najczęściej wynika ona z defektu wydzielania czy też nieprawidłowego działania insuliny - hormonu odpowiedzialnego za regulację gospodarki węglowodanowej i utrzymywanie stężenia glukozy na stałym poziomie w ustroju. Obecnie diagnozowana jest, kiedy stężenie glukozy we krwi przekracza

Nieleczona cukrzyca prowadzi do dysfunkcji i uszkodzeń czynnościowych, a także niewydolności narządu wzroku, nerek czy naczyń krwionośnych, a nawet układu moczowego czy samego mięśnia sercowego. Niestety ze względu na częstość występowania bardzo często jest bagatelizowana. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, iż wprowadzenie prawidłowej diety skutkuje polepszeniem wyników, zmniejszeniem dawki leku, a niekiedy nawet znormalizowaniem wahań stężenia glukozy we krwi, oczywiście, jeżeli reakcja nastąpi w miarę wcześnie. Właśnie z tego względu ważne jest regularne wykonywanie badań diagnostycznych i wczesne wykrywanie różnorodnych przypadłości.

Do częstych powikłań związanych z nieleczoną cukrzycą zalicza się:

• uszkodzenie wzroku - retinopatia, zaćma, jaskra

• nefropatia - uszkodzenie nerek

• miażdżyca tętnic

• zaburzenia czynności układu sercowo-naczyniowego - niedokrwienna choroba serca, zawał mięśnia sercowego

• neuropatia - zaburzenia czynności układu nerwowego

Cukrzyca nie jest jednorodną chorobą i dzieli się ją na następujące rodzaje:

• Cukrzyca typu 1 - powstaje wskutek uszkodzeń komórek trzustki i prowadzi do całkowitego braku insuliny w organizmie. W efekcie niezbędną terapią jest jej dostarczanie z zewnątrz przez całe życie. Najczęściej diagnozowana jest wśród dzieci i młodzieży, w odosobnionych przypadkach w późniejszym okresie życia (<40 roku życia)

• Cukrzyca typu 2 - w tym przypadku insulina wytwarzana jest przez komórki trzustki, jednak jej ilość jest niewystarczająca, by utrzymać stężenie glukozy w ustroju na stałym poziomie. W tym przypadku możemy mieć również do czynienia z insulinoopornością komórek i tkanek, a więc nieprawidłową reakcją i brakiem oczekiwanego działania insuliny na te struktury.

• Cukrzyca ciężarnych - występuje u zdrowych kobiet, u których w czasie ciąży, po raz pierwszy, zaobserwowano podwyższone stężenie glukozy we krwi. Stan ten stanowi niebezpieczeństwo dla rozwijającego się płodu oraz niesie ze sobą ryzyko utrzymania cukrzycy trwałej u matki po porodzie. Leczenie nie różni się w tym przypadku od leczenia zwyczajowej cukrzycy

• Cukrzyca typu MODY - dotyczy głównie osób młodych, w 2 lub 3 dekadzie życia, które obciążone są dziedzicznie łagodną hiperglikemią. W tym przypadku mamy do czynienia z względnym niedoborem insuliny w ustroju, a więc dysfunkcją komórek trzustki

• Cukrzyca typu LADA - zwana cukrzycą mieszaną typu zarówno 1, jak i 2. Cechuje się powolnym przebiegiem i występuje zwykle u młodych (do 25 roku życia) i szczupłych osób. Leczenie początkowo polega na podawaniu środków farmakologicznych, jednak w późniejszym okresie wymaga zastosowania insulinoterapii

Symptomy, które powinny skłonić nas do diagnostyki w kierunku cukrzycy to:

• wzmożone pragnienie

• poliuria - zwiększone wydalanie moczu

• zwiększone łaknienie

• ubytek masy ciała

• osłabienie, zmęczenie

• zmiany skórne, świąd

• pogorszone gojenie się ran

• zaburzenia widzenia

Żywienie w cukrzycy wymaga oczywiście diety dostarczającej odpowiedniej ilości energii, gdyż nadwaga czy otyłość nie są pożądanym zjawiskiem i mogą pogłębiać schorzenie. Poza tym wskazany jest ruch, gdyż aktywność fizyczna w większości przypadłości niesie ze sobą prozdrowotne korzyści. Dodatkowo należy zapoznać się i włączyć do zwyczajowej diety produkty związane z wskaźnikami takimi jak Indeks Glikemiczny czy Wymienniki Węglowodanowe. W cukrzycy typu 2 wykorzystywany jest zwykle tylko ten pierwszy, jednak w przypadku cukrzycy typu 1 należy stosować zarówno pierwszy jak i 2.

Indeks Glikemiczny (IG) - mówi nam o tym, w jakim tempie, po spożyciu określonego produktu spożywczego, wzrasta stężenie glukozy we krwi, w porównaniu do tempa, w jakim wzrasta po spożyciu sacharozy, a więc cukru stołowego. Produkty o niskim IG cechują się powolnym wzrostem stężenia glukozy we krwi i utrzymywaniem się na stałym poziomie przez dłuższy czas, co związane jest jednocześnie z dłuższym utrzymywaniem uczucia sytości po tego typu produktach. Wysoki indeks mówi natomiast o tym, iż stężenie glukozy we krwi po spożyciu danego produktu wzrasta nagle do bardzo wysokiego poziomu i równie szybko maleje. Prowadzi to do szybszego odczuwania głodu, a i sam posiłek wywołuje uczucie senności i zmęczenia. Poniżej przedstawię przykładowe produkty przypisane do poszczególnych grup względem IG.

• Niski IG: < 55 (gruszki, jabłka, mango, śliwki, truskawki, produkty mleczne naturalne, banan, suche nasiona roślin strączkowych, mięso, pełnoziarniste produkty zbożowe)

• Średni IG: 55-70 (młode ziemniaki, zielony groszek z puszki, batat, morele, kasza manna, kuskus, kasza manna, ryż, ananas)

• Wysoki IG: > 70 (arbuz, pieczywo białe, owoce suszone, dynia, pasternak

Wymienniki Węglowodanowe (WW) - jest to wskaźnik mówiący, iż 1 WW to taka ilość produktu, wyrażona w gramach, która zawiera 10g węglowodanów przyswajalnych, a więc węglowodanów bez błonnika pokarmowego. Ilość WW w diecie diabetyka ustalana jest indywidulanie.